Τετάρτη 31 Ιουλίου 2013

Στη μνήμη της Αλίντας Δημητρίου

Η κε του μπλοκ αναδημοσιεύει σήμερα αποσπάσματα από μια παλιότερή της ανάρτηση  με τίτλο "τα κορίτσια της βροχής" για το ομώνυμο ντοκιμαντέρ της αλίντας δημητρίου, ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη της σκηνοθέτη που απεβίωσε χθες σε ηλικία 80 ετών.

Πριν από μερικούς μήνες η κε του μπλοκ βρέθηκε σε μια εκδήλωση στον όμορφο χώρο της λαμπηδόνας, όπου παρακολούθησε το τρίτο ντοκιμαντέρ της αλίντας δημητρίου, που κλείνει την τριλογία της για τη συμβολή των γυναικών στους αγώνες του λαϊκού κινήματος, κατά τον εικοστό αιώνα.

Σε αυτό το ντοκιμαντέρ η αλίντα μας παρουσιάζει τις γυναίκες που φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και αντιστάθηκαν στην χούντα των συνταγματαρχών και της «ελλάδος ελλήνων χριστιανών», και στέκεται κυρίως στο κεφάλαιο της οδού μπουμπουλίνας και των βασανιστηρίων της ασφάλειας. Οι πιο πολλές μαρτυρίες είναι συγκλονιστικές, γροθιά στο στομάχι του ανυποψίαστου θεατή, ακόμα και του υποψιασμένου.

Το ντοκιμαντέρ βασίζεται στη δύναμη των γυμνών αφηγήσεων. Απαλλαγμένες από κάθε είδους «καλλιτεχνικές αρετές», παρατίθενται χωρίς ανάσα και δημιουργούν μία αίσθηση «ασφυξίας» στο θεατή, πετυχαίνοντας έτσι να αποδώσουν πιστά τα συναισθήματα των γυναικών που τα έζησαν κι ένιωθαν να μην έχουν καμία διέξοδο, πέραν της λιποθυμίας.

Πολλές φορές γίνεται δύσκολο να τ’ ακούς, να τα αναπαριστάς νοερά στην οθόνη του μυαλού σου, πόσο μάλλον να τα ζεις δια ζώσης και να τα διηγείσαι. Κάποιες από τις γυναίκες που δέχτηκαν να μιλήσουν, σταμάτησαν την αφήγηση σε μερικά σημεία και τους ήταν δύσκολο να συνεχίσουν γιατί ένιωθαν πως τα ξαναζούσαν. Ή γιατί ακόμα και σήμερα, από τέτοια χρονική απόσταση, δε θέλουν να αποκαλύψουν όλες τις λεπτομέρειες, ντρέπονται να μιλήσουν δημόσια για τις ταπεινώσεις που υπέστησαν.

Μια δυσφορία που αυξάνεται απ’ τη μετέπειτα ατιμωρησία των βασανιστών, λυτρώνεται όμως απ’ την μεγαλοψυχία και την δύναμη των γυναικών, που δε στοχοποιούν προσωπικά τους βασανιστές τους, αλλά το σύστημα που επέβαλε τα βασανιστήρια –και τέτοια υπάρχουν πολλά ακόμα ανά την υφήλιο. Καθώς επίσης κι από τη βεβαιότητα ότι αν τους δινόταν η ευκαιρία, θα ξανάκαναν τα ίδια ακριβώς και θα ακολουθούσαν απαρέγκλιτα τον ίδιο δρόμο.

Κάποιες άλλες γυναίκες είχαν ακόμα μεγαλύτερη δυσκολία να μιλήσουν, για να μην ταυτιστούν με το στερεότυπο για τη γενιά του πολυτεχνείου που βολεύτηκε στην αμφισβήτηση κι εξαργύρωσε τους αγώνες του παρελθόντος με μια θέση στο σύστημα εξουσίας που αντιπάλεψε. Όπως η φωνή του πολυτεχνείου, που έγινε φερέφωνο του συστήματος.

Η αλίντα αναδεικνύει την μέθοδο των βασανιστηρίων, που παραμένει σχεδόν αναλλοίωτη στον χρόνο. Η εξουσία απέναντι στο άτομο και την ιδεολογία του. Και το σώμα του, που γίνεται αγνώριστο, για να σπάσει μαζί με το φρόνημα, να το απαρνηθείς μαζί με τη συνείδηση και να καταλήξεις ένα πράγμα χωρίς υπόσταση, δίχως ταυτότητα, δικαιώματα, αξιοπρέπεια. Χωρίς αίσθηση του χρόνου και του χρόνου, απλά έρμαιο των βασανιστών σου.

Κάνει μια «ψυχολογική διατριβή» για τα όρια και τις αντοχές του ανθρώπου, τη δύναμη της ψυχής του, που την οπλίζουν τα ιδανικά και η συλλογικότητα. Φώναζα δυνατά στους φύλακες ότι δεν θα υπογράψω δήλωση, για να το ακούσουν οι σύντροφοί μου, να εκτεθώ μπροστά τους και να μην το πάρω πίσω. Να βρω δύναμη να αντέξω για να μην τους προδώσω, έλεγε μια από τις κρατούμενες που μίλησαν στη δημητρίου.

Η οποία παρεμβάλλει πλάνα με εικόνες από σύγχρονα περιστατικά καταστολής, για να δείξει ότι οι καταστάσεις που περιγράφουν στις μαρτυρίες τους οι γυναίκες, δεν είναι και τόσο μακρινές, όσο νομίζουμε. Απευθύνεται στη νέα γενιά και τον δικό της αγώνα, θέλει να αφυπνίσει συνειδήσεις, να μην αφήσει να τις σκεπάσει η λήθη. Γιατί λαός που δεν έχει ιστορική μνήμη, είναι καταδικασμένος να ζήσει τα ίδια δεινά, επαναλαμβάνοντας τα λάθη του –που ετυμολογικά έχουν την ίδια ακριβώς ρίζα με τη λήθη, που είναι ακριβώς το αντίθετο της ιστορικής α-λήθειας.

Κι αυτή είναι η αναντικατάστατη προσφορά της δουλειάς της αλίντας: η ιστορική αλήθεια. Αυτό το ντοκιμαντέρ ανασκευάζει τον διαδεδομένο μύθο ότι η χούντα ήταν ήπια και σχετικά αναίμακτη. Κι αναπληρώνει με τη δύναμη της εικόνας και της προφορικής μαρτυρίας ένα πολύ μεγάλο κενό στην καταγραφή της ιστορικής μνήμης, για τις επόμενες γενιές.

Μια προσφορά ανιδιοτελής, για μια δουλειά που έμεινε συνειδητά εκτός εμπορίου, αλλά η κόπια της μοιράζεται δωρεάν στους φορείς και τις συλλογικότητες που επιθυμούν να την προβάλλουν (πολιτικές, πολιτιστικές, συνδικαλιστικές κτλ). Κι η οποία παρά την ελάχιστη προβολή κατάφερε να κερδίσει ευρεία αναγνώριση από το κοινό κι ένα βραβείο από το φεστιβάλ θεσσαλονίκης, αν δε κάνω λάθος (τη δεύτερη φορά είχαν πάρει τα μέτρα τους και δεν πήραμε κανένα βραβείο, είπε στην εκδήλωση η αλίντα).

Ποιο είναι λοιπόν το επιμύθιο; Να μη μείνουμε στη θλίψη και το παράπονο για όσα πέρασε αυτή η γενιά αγωνιστών (τα ίδια θα έλεγαν κι αυτοί εξάλλου για την προηγούμενη γενιά της αντίστασης), αλλά το σφίξιμο να γίνει οργή που θα πιάσει το νήμα της ιστορίας και θα τροφοδοτήσει το εξεγερσιακό πνεύμα σήμερα.


Το θέμα είναι πως η έγνοια της αλίντας ήταν να αποτυπώσει στο φακό το χνάρι της πάλης και της ζωής των άλλων γυναικών που αγωνίστηκαν αλλά δεν αποτύπωσε κανείς το δικό της με αντίστοιχο τρόπο.

Υγ: η αρχική ανάρτηση είχε γίνει με αφορμή την επέτειο της... εθνοσωτήριου 21ης απριλίου και μπορείτε να τη διαβάσετε εδώ.

1 σχόλιο:

Unknown είπε...

Δεν υπάρχει σχετικό βίντεο στο γιου-τιουμπ παρά κάποια πολύ μικρά διαφημιστικά ενώ υπάρχουν τα βίντεο για τα πουλιά στο βάλτο και την ζωή στους βράχους. Ας τ ανεβάσει κάποιος που τόχει.