Πέμπτη 7 Ιουλίου 2016

Επιχειρησιακά vs κλαδικά σωματεία

Αυτές τις μέρες, διαβάζω ένα βιβλίο του Περικλή Κυριακόπουλου για το εργατικό πρόβλημα και το εργατικό κίνημα των αρχών της Μεταπολίτευσης, γραμμένο από αναρχική σκοπιά, που είναι τελείως απλοϊκή και αστεία από θεωρητική άποψη, αλλά έχει κάποια ενδιαφέροντα ιστορικά και στατιστικά στοιχεία.

Ένα βασικό ζήτημα που απασχολούσε το εργατικό κίνημα εκείνων των χρόνων, ήταν το δίλημμα που αναφέρεται και στον τίτλο της ανάρτησης: επιχειρησιακά ή κλαδικά σωματεία (πού έπρεπε να δοθεί δηλ βάρος και προτεραιότητα); Υπέρ των πρώτων τασσόταν ο αριστερισμός της εποχής κι η αναρχία, ενώ επικοινωνούσαν με τάσεις και θέσεις του ΠαΣοΚ περί ακηδεμόνευτου και ακομμάτιστου συνδικαλισμού, για να απορροφηθούν εν τέλει εύκολα από το κύμα της Αλλαγής. Στον αντίποδα, η δική μας πάγια θέση ήταν (και είναι και σήμερα) υπέρ των κλαδικών σωματείων, θεωρώντας πως τα επιχειρησιακά είναι εύκολος στόχος για την εργοδοσία και μπορεί να αλωθούν από μέσα.

Ο βασικός αντίλογος (ή ένα από τα βασικά του επιχειρήματα) είναι πως σε ένα εργοστάσιο, όπου συνυπάρχουν πολλές ειδικότητες (δηλ πολλοί κλάδοι) λειτουργεί καλύτερα ένα εργοστασιακό, επιχειρησιακό σωματείο, που να καλύπτει όλους τους εργαζόμενους και να κηρύσσει πιο ευέλικτα απεργία, παρά κι ενάντια στους περιορισμούς του Καραμανλικού, αντιαπεργιακού νόμου 3330 (εφόσον μιλάμε για την εποχή εκείνη). Ο οποίος προέβλεπε μεταξύ άλλων και το λοκ-άουτ (την ανταπεργία της εργοδοσίας, με το εκβιαστικό κλείσιμο της επιχείρησης). Κάθε σύγκριση με τη... "σοσιαλμανία" της σημερινής αριστερής κυβέρνησης, που έχει στα σκαριά την επαναφορά αυτής της δυνατότητας, και ετοιμάζεται να φέρει νέο συνδικαλιστικό νόμο, διαλύοντας παράλληλα όσα εργασιακά δικαιώματα έχουν μείνει όρθια, είναι θεμιτή και επιβαλλόμενη.

Η κε του μπλοκ δεν είναι σε θέση (και δεν έχει την πρόθεση) να παρουσιάσει λεπτομερώς τη διακύμανση-εξέλιξη της αντιπαράθεσης και την έκφρασή της στην πράξη. Για παράδειγμα, δεν έχω υπόψη μου κάποια αυτοκριτική προσέγγιση από την άλλη πλευρά, που να ερμηνεύει την καθίζηση των "αυτόνομων, εργοστασιακών σωματείων" και τους παράγοντες που καθόρισαν την πορεία τους. Από την άλλη, σε καθαρά θεωρητικό (και όχι σε πρακτικό) επίπεδο, θα μπορούσε να διαπιστώσει κανείς μερικές συγκλίσεις, ως προς την αναγκαιότητα να συνδυάζεται η δουλειά στη βάση με τον πανεργατικό συντονισμό σε ανώτερο (δευτεροβάθμιο, κτλ) επίπεδο. Θεωρητικά λοιπόν (ή και στην πράξη) κάποια από τα εργοστασιακά σωματεία επιχείρησαν να συντονιστούν και να συγκροτήσουν μια ομοσπονδία (ο συγγραφέας αποδίδει, χωρίς να πρωτοτυπεί, την αποτυχία της προσπάθειας, στη στάση της ΕΣΑΚ).
Είναι αυτονόητο επίσης, πως ένα κλαδικό σωματείο πρέπει να έχει γερές βάσεις σε κάθε εργοστάσιο και χώρο δουλειάς, για να είναι δραστήριο, ενεργό και όχι μια απλή, τυπική σφραγίδα. Οπότε, γιατί υπάρχει αυτή η αντιπαράθεση, εφόσον υπάρχει ως βάση αυτή η κοινή παραδοχή;

Αντί να ανατρέξουμε σε ιστορικά παραδείγματα, θεωρώ πιο χρήσιμο να δούμε μια σύγχρονη περίπτωση, που είναι και λιγότερο ιδεολογικά φορτισμένη, με την έννοια πως δεν υπάρχει ευθεία αντιπαράθεση διαφορετικών πολιτικών λογικών, απλώς τα γεγονότα κι η ερμηνεία τους.
Το επιχειρησιακό σωματείο στο Μαρινόπουλο είχε ταξική, αγωνιστική κατεύθυνση και γενικά θετικό απολογισμό μέχρι (χοντρικά) το ξέσπασμα της κρίσης. Σταδιακά τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν και μαζί τους κι ο ρόλος που έπαιζε η διοίκηση του σωματείου. Η οποία δε συνέβαλε στην αγωνιστική εγρήγορση των εργαζομένων, στην απόκρουση του σχεδίου για την προώθηση ατομικών συμβάσεων, ενώ το κερασάκι στην τούρτα ήταν η πρόσφατη συμφωνία με την εργοδοσία, που υποτίθεται πως εξασφαλίζει τους εργαζόμενους του Μαρινόπουλου και τους μισθούς τους, στη βάση μιας αόριστης καλής θέλησης και μιας ακόμα πιο αόριστης προφορικής δέσμευσης, χωρίς καμία αξία. Ακόμα και αυτή την ύστατη ώρα δηλ, παίζει το παιχνίδι του Μαρινόπουλου, που θέλει να απαλλαγεί από τα 'περιττά βαρίδια' και να κρατήσει κάποια μεγάλα καταστήματα-φιλέτα, κι εφησυχάζει τους εργαζόμενους του ομίλου με υποσχέσεις και νανουρίσματα, αντί να τους ενημερώνει και να τους προετοιμάζει για αυτό που έρχεται.

Την ίδια στιγμή, εμπόδισε την απρόσκοπτη διεξαγωγή των αρχαιρεσιών (που έγιναν επιλεκτικά, όπου τον βόλευαν) και κατήγγειλε το παράρτημα της Θεσσαλονίκης, που κράτησε συνεπή ταξική στάση και προχώρησε πρόσφατα (την πιο κρίσιμη ώρα) στη δημιουργία ξεχωριστού σωματείου στη Βόρεια Ελλάδα. Το εργοδοτικό σωματείο έχει μάλιστα προνομιακή μεταχείριση από όλες τις διευθύνσεις των υποκαταστημάτων, που βάση εντολής (και ως παγκόσμια ίσως πρωτοτυπία για εργοδότη) φροντίζουν να αναρτούν τις ανακοινώσεις του στο σχετικό πίνακα, κατεβάζοντας αυτές του ταξικού σωματείου.

Ο πρόεδρος του επιχειρησιακού σωματείου (Χόρτης) ήταν επιρροή του κόμματος για αρκετά χρόνια, που οργανώθηκε στις γραμμές του και φυσικά διαγράφτηκε μετά από τη μετάλλαξή του και τις μάταιες προσπάθειες των συντρόφων να συζητήσουν μαζί του και να τον μεταπείσουν. Η μόνιμη παρουσία του στα γραφεία της διοίκησης, ο συγχρωτισμός του με τα στελέχη της, η καλλιέργεια μιας τάσης"προσωποκεντρικής αντίληψης" για το σωματείο, έπαιξαν προφανώς καθοριστικό ρόλο σ' αυτή την εξέλιξη. Και όπως μαθεύτηκε πρόσφατα, ο Χόρτης προσέγγισε τη ΛαΕ και το ΜΕΤΑ!

Αυτό μου θύμισε, παρεμπιπτόντως, ένα ανέκδοτο περιστατικό που μου μεταφέρθηκε για τη συνέλευση του ταξικού σωματείου στη Θεσσαλονικη, που θέλησε να την παρακολουθήσει και ένα μέλος της διοίκησης της ΕΔΟΘ (ΑΔΕΔΥ). Όταν ρωτήθηκε, καλοπροαίρετα και πληροφοριακά, από μέλος του ΔΣ του σωματείου, σε ποια παράταξη ανήκει, αρχικά τα μάσησε κι αναμάσησε τα γνωστά κλισέ περί ανεξάρτητων δυνάμεων, κτλ, για να παραδεχτεί τελικά πως πρόσκειται στο ΜΕΤΑ... Αλλά όχι στο συμβιβασμένο και κυβερνητικό ΜΕΤΑ, αλλά την καλή εκδοχή-μερίδα του. Σα να λέμε στον καλό Σύριζα. Δηλ στη ΛαΕ. Που συνεργάζεται με το Χόρτη και τους εργοδοτικούς. Τόσο καλά...

Αύριο το ταξικό σωματείο της Β. Ελλάδας προχωρά σε απεργιακή κινητοποίηση. Στο σωματείο με έδρα την Αθήνα, υπάρχουν μειοψηφικές δυνάμεις που δίνουν, παρά τα σοβαρά προσκόμματα, τον αγώνα, καθώς και η πολύτιμη αρωγή του κλαδικού σωματείου των εμποροϋπαλλήλων. Όσο για το ζήτημα που μας απασχόλησε στην αρχή του κειμένου, η εμπειρία του Μαρινόπουλου προσφέρει χρήσιμα συμπεράσματα και διδάγματα.

10 σχόλια:

Νικαβεντέ είπε...

"Και όπως μαθεύτηκε πρόσφατα, ο Χόρτης προσέγγισε τη ΛαΕ και το ΜΕΤΑ!"
Με τι αποτέλεσμα;

"Δηλ στη ΛαΕ. Που συνεργάζεται με το Χόρτη και τους εργοδοτικούς."
Αυτό πρέπει να το τεκμηριώσεις απολίθωμα

ΛΑΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ είπε...

Η περιπτωση Μαρινοπουλου δειχνει τις δυσκολιες της ανασυγκροτησης του εργατικου κινηματος που αντιμετωπιζουμε καθε μερα εδω και χρονια που παλευουμε.Εχει να κανει με ζητηματα ταξικης συνειδησης της εργατικης ταξης, με νοοτροπιες πασοκικες και συνδικαλισμο ευκαιριακο που για χρονια ταλανισε το εργατικο κινημα.Τωρα που η ταξικη παλη οξυνεται δειχνει τις αδυναμιες του στο να ηγηθει . Σ οτι αφορα τους ιδιους τους Μαρινοπουλους ηταν παντα φεουδο του αναθεωρητισμου ,κολλητοι παντα με τους Ρηγαδες και το "εσ" ,αργοτερα με το πασοκ .Ηταν απο τους λιγους χωρους του ΙΤ που δεν προσλαμβανοσουν με μπιλιετακι της ...ΝΔ αλλα των αλλων ,των "προοδευτικων" .Μαγαζακια τους τα χαν σε αγαστη συμπνοια με το Κεφαλαιο.Εξ ου και η φραση :"«Μην πιέζεις τον Μαρινόπουλο, γιατί ο σταθμός θα καταρρεύσει»"

http://tsak-giorgis.blogspot.gr/2016/07/video.html

Η σαπιλα του συστηματος σε ολη του την μεγαλοπρεπεια .Εξ ου και η πρεμουρα του συριζα να γλυτωσει τα αφεντικα κοροιδευοντας παλι τους εργαζομενους ..

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

NKVD, ήταν εσωτερική πληροφόρηση, μη διασταυρωμένη. Αν βγει κάτι πιο "επίσημο" θα το αφήσω εδώ ως σχόλιο.

Κάππα Κάππα. Ε; είπε...

Εγώ αυτό που βλέπω είναι πως τα επιχειρησιακά σωματεία, ακόμη κι αν καταφέρεις να είναι αγωνιστικά, είναι δύσκολο να ξεφύγουν/δουν παραπέρα από την δική τους επιχείρηση.

Κι όταν το καταφέρνουν, είναι συνήθως γιατί υπάρχει κι ένα ταξικό κλαδικο σωματείο στο νομό, ώστε να βοηθάει και να δίνει εναύσματα σ' αυτή τη κατεύθυνση.

Συνεπώς, τα κλαδικά είναι το βασικό εργαλείο για όσους βλέπουν τα σωματεία ως εργαλείο (και) για πολιτική δουλειά, ώστε οι εργαζόμενοι να δουν πέρα από την κάθε φορά αντίθεση με τον συγκεκριμένο τους εργοδότη.

Αν υπάρχει ισχυρό κλαδικό σωματείο/ταξική ομοσπονδία, είναι πολύ πιθανό να χτίσεις και επιχειρησιακά σε μια σειρά χώρους.
Αγωνιστικά επιχειρησιακά σωματεία χωρίς κάποιο αντίστοιχο κλαδικο σωματείο είναι πολύ πιθανό και πιο εύκολο είτε να διαλυθούν είτε σε μια πορεία να "αλωθούν"/απογοητευτούν.

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

Κάπταιν, γράφει τίποτε το πόνημα για "ΟΒΕΣ" και Μπακιρτζή;
Ηταν η ομοσπονδία τους και αυτός ο φύλαρχος. Μια ακόμη βρωμερή ιστορία ήταν το "κίνημα των εργοσ/κών σωματείων", που υποστηρίχτηκε (τι "υποστηρίχτηκε" - πατροναρίστηκε κυριολεκτικά) από την α.τ. ("ΔΟΛ" και "ΕλευθεροCIAτυπία" κυρίως) και πολιτικά από ΠΑΣΟΚ, αναθεωρητές, αριστεριστές και κακό συναπάντημα. Πολύ γρήγορα, σχεδόν ακαριαία, (σα νάταν προετοιμασμένο....) έγινε βασικός μοχλός λικβινταρισμού του εργατικού κινήματος και συνδικαλιστικό αντικομμουνιστικό ανάχωμα. Το κόμμα τότε, παρά την θέση του, δεν ήταν σε θέση να δώσει δυνατά τη μάχη, υπήρχαν και πολλές εσωτερικές ρωγμές και αμφιταλαντεύσεις. Αρκεί να πω ότι αρχικά φανατικός υποστηριχτής του "κλαδικού συνδικαλισμού" (σ.σ.: Κακός όρος, "βιομηχανικός συνδικαλισμός" ήταν η σωστή έκφραση, γιατί το "κλαδικός" συγχέεται με το "συντεχνιακός") ήταν ο ...Μπατίκας(!), που μετά το '89 κατέληξε τροτσκιστής, αν δεν κάνω λάθος.... Δεν ζει πια.

Απλός Στρατιώτης είπε...

Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι και τα ομοιεπαγγελματικά σωματεία αντί των κλαδικών. Υπάρχουν ομοσπονδίες που έχουν διαγράψει από την δύναμή τους σωματεία πρωτοβάθμια γιατί από ομοιεπαγγελματικά έγιναν κλαδικά. Προφανώς πρέπει να επιδιώκουμε την δημιουργία κλαδικών πρωτοβάθμιων σωματείων, αντί της οπορτουνίστικης αντίληψης που έχω συναντήσει να το έχουμε ομοιεπαγγλματικό για να μας κάνει δεκτή η εκφυλισμένη ομοσπονδία. Και συμφωνώ με τα παραπάνω σχόλια ότι ένα ισχυρό κλαδικό σωματείο θα βάλει καλύτερες βάσεις για ένα ταξικό επιχειρησιακό.

Αναυδος είπε...

Από προσωπικη πειρα
Τα επιχειρησιακα συνδικατα βρισκονται κάτω από την άμεση εποπτεια της εργοδοσιας και γιαυτο είναι παντα ευαλωτα στη πιεση της και σχεδον παντοτε στο τελος μετατρεπονται σε εργοδοτικα. Ο οικονομικός αγωνας ιδαιτερα μάλιστα σε περιόδους κρίσης και καχεξιας πολλές φορες μετατρεπεται σε στηριξη της δικιας μας επιχειρησης σε βαρος των αλλων ομοειδων επιχειρησεων του κλαδου. Σαν συνεπεια πολλα επιχειρησιακα σωματεια ταυτιζονται με τη διοικηση της εταιριας αποδεχομενα μειωσεις, επιπλεον χρονο εργασιας ακομη και ΄λελογισμένες΄απολύσεις !!!

Τα οποια πλεονεκτηματα πιθανα εχει το επιχειρησιακο σωματειο σε σχεση με το κλαδικο δεν μπορουν να αναιρεσουν τον κινδυνο του εκμαυλισμου που αντικειμενικα αντιμετωπιζουν. Αντιθετα μπορουν τα κλαδικα σωματεια με την ιδρυση επιτροπων κλπ να αντισταθμισουν τα οποια μεινοεκτηματα αντιμετωπιζουν σε σχεση με τα επιχειρησιακα.

Δεν είναι τυχαιο ότι η εργοδοσια σε μεγαλους χωρους δουλιας υποχρεωνει απαντες τους εργαζομενους να γινουν μελη στα επιχειρησιακα σωματια (π.χ. Eurobank, Σκλαβενιτης κλπ).

ΒΚ είπε...

καλα, και κλαδικα σωματεια εργοδοτικα υπαρχουν, παραδειγμα το κλαδικο σωματειο εργ. στα κεντρα ξενων γλωσσων αττικης, σε εποχη που το "ταξικο" σωματειο του κλαδου ηταν ακομα ομοιοεπαγγελματικο.

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

http://atexnos.gr/gia-to-psomi-kai-thn-aksioprepeia-mas/

Αναυδος είπε...

Δεν είπε κανείς οτι δεν υπάρχουν κλαδικά που είναι συμβιβασμένα Αυτό που είναι δεδομένο είναι οτι τα επιχειρησιακά είναι πολλαπλάσια εκτεθειμένα στην πίεση της εργοδοσιας